De Dinkel vroeger en nu. 

Al een tijd lang heb ik het voornemen gehad om een Internet pagina over de Dinkel te schrijven, c.q. in elkaar te zetten. Het is nu dan zo ver. Hier en daar heb ik wat plaatjes en bijzonderheden verzameld en het verhaal moet dan uit mijn herinneringen te voorschijn komen. Nu ik van mijn pensioen geniet heb ik daar zeeën van tijd voor. Bijna elke morgen, bij goed weer als ik een ommetje ga maken op de fiets werp je automatisch als ik een van de bruggen passeer een blik naar het peil van het riviertje. Je zou bijna zeggen het oefent een soort aantrekkingskracht op je uit. Het is nu al bijna zover dat ik aan de gevallen millimeters neerslag bijna kan zien hoe hoog het water komt te staan. Aan de berekeningen op de weerkaarten kun je af toe al dagen van te voren zien aankomen wanneer het riviertje buiten haar oevers zal treden.

                                   
                                                   Dinkel vroeger en nu.  
                                                

Vroeger in het begin van de Tweede Wereld oorlog toen ik in de De Zoeke in de omgeving van de Dinkel woonde werd het ons door onze ouders verboden om in de Dinkel te gaan zwemmen. Het was veel te gevaarlijk, er zaten draaikolken in, sterke stromingen en verraderlijk diepe kuilen. Ik kon toen nog niet zwemmen. Mijn eerste herinnering over het riviertje gaat terug naar de tijd rond het begin van de Tweede Wereldoorlog toen het riviertje nog niet vervuild was door de Duitse textiel fabrieken. Het riviertje zat vol met allerlei soorten vis. Stekelbaarsjes en smeerpoedels, roodborstjes waren de namen, die we als kind aan de vissen gaven. Op school leerden we dit toen niet. Er zijn ook verhalen bekend dat inwoners uit de Glane in de dertiger jaren, de crises tijd, er vis werd gevangen om het te consumeren. Het zou een zeer zanderige smaak hebben gehad. Uit de oorlog kan ik mij van het riviertje niet zoveel meer herinneren. Wel dat ik achter een stoel op de uiterwaarden (Rodermans Plas) van de Dinkel schaatsen heb geleerd in de strenge oorlogswinters. Ik ben mijn ouders nog altijd dankbaar dat ze ondanks de moeilijke tijd in de oorlog er voor hebben gezorgd dat we schaatsen hadden.

                                   Langs de Dinkel in de winter!!
    

 

                                         

Direct na de tweede wereldoorlog zijn er opeens veel meer herinneringen. Toen was ik 10 jaar. Zoals; dat de geallieerden, onze bevrijders bij de Ellermans brug in De Zoeke een oefeningen hielden met het aanleggen van een snelle nood brug naast de bestaande brug waar in die jaren de dikste populier van Losser stond. Er werd een tank de Dinkel ingereden met aan de beide uiteinden een paar uitklapbare leggers. Die werden dan uitgeklapt en als de tank helemaal in de Dinkel stond dan kwamen de uitklapbare leggers aan beide kanten op de vaste wal kwamen te liggen. Hier reed dan een andere tank overheen. Voor ons onvergetelijke gebeurtenissen waar we dagen lang naar hebben staan te kijken. Spannend werd het als de tank eenmaal aan de overkant van de Dinkel weg zakte in de drassige bodem. Een andere tank moest er dan aan te pas komen om de tank er uit te trekken. We hadden toen tijd genoeg, want we hoefden niet naar school en het was daardoor een onvergetelijke tijd. De scholen zaten immers vol militairen.

Februari 1946 was met 227 mm neerslag de natste februari maand uit de Twentse weergeschiedenis.
   

     

  

   

                       

Er is toen zoveel regen gevallen dat bijna alle houten Dinkel bruggen in de gemeente Losser door het extreme hoge water zijn weggespoeld. De houten Ellermansbrug in De Zoeke overleefde het, dank zij de dikste populier van Losser die pal naast de brug stond. Alleen de houten leggers waren hier daar door de kracht van het water verdwenen. De brug was daardoor onbegaanbaar. Overdinkel was toen van de buiten wereld afgesneden. Mensen uit Overdinkel die in Enschede in de textiel fabrieken werkten werden met roeibootjes over gezet. De grens met Duitsland was toen nog gesloten. Hier mocht men niet langs. Later hebben de Engelsen en de Amerikanen noodbruggen aangelegd over de Dinkel. Het heeft tot diep in de vijftiger jaren geduurd voor de bruggen die er nu liggen geslagen werden. Tijdens deze overstroming speelden er zich ook onvergetelijke taferelen af. Van een bekende mevrouw uit De Zoeke waar ik de naam niet van zal noemen. Ze kwam met een tas vol met boodschappen al wadend door het water in een van schutters putten terecht en ging kopje onder in het koude water. De schutters putten waren nog een overblijfsel van de oorlog en stonden vol met water. Ze waren door de Duitsers gegraven daar waar de spoorlijn had gelegen van Gronau naar Losser. Enkele jaren later was de winter van 1946 – 1947 zo streng dat we op schaats over de Dinkel naar Gronau konden krabbelen dit tot ontzetting van onze ouders. Een dag later wilden we dit nog een keer doen toen maar toen had  ”welies” zoals we dat toen noemden, het ijs onbegaanbaar gemaakt. Het ijs was een blubberige massa geworden van 10 cm half bevroren water en ijs. Later heb ik eens gelezen dat als het springvloed is ook het grondwater peil ook iets omhoog komt en daardoor kwelwater van onder de oevers van de Dinkel langzaam het ijs op stroomt. Ook een depressie met lage luchtdruk zou hiervan de oorzaak kunnen zijn. In deze winter was de luchtdruk vaak erg laag door een stationair lagedrukgebied ten zuiden van de Britse Eilanden en West Frankrijk. Dit fenomeen heb ik nadien nooit meer kunnen waarnemen. Toen de dooi inviel, pas in de tweede week van maart heeft men springstof gebruikt om de bruggen te beschermen tegen het drijfijs. Het was een spannend gezicht de grote ijsschotsen te zien meedrijven in de Dinkel. Uit een van de strenge oorlogs winters kan ik me nog wel herinneren dat het riviertje buiten haar oevers trad tussen twee vorstperioden in. Hierdoor lagen de ijsschotsen her en der verspreid langs de oevers toen de vorst weer inviel.
                       
Op deze figuren staat een prachtig verhaal uit de koude  winter van 1941. Hoe het tijdens een overstroming van de Dinkel tussen twee vorst perioden in het plotseling het  streng begon te vriezen. Het is beschreven door de Heer Bernink uit Denekamp die het museum Natura Docet heeft opgericht.

Jaren later, kwam, dank zij de Marshall hulp het Duitse Wirtschaft Wunder op gang waardoor de Duitse textiel fabrieken weer in bedrijf kwamen en grote hoeveel heden vergif en verf in de Dinkel loosden. In de vijftiger en de zestiger jaren was het water daardoor aan de Glane soms zwart en blauw van de kleurstof en zo dood als een pier. Op mooie zomer avonden kon je de Dinkel dan tot in de verre omtrek ruiken. Het was in die jaren een echte open riool geworden waar je niet al te dicht in de buurt moest komen. Als je iets kwijt moest aan de Glane in die tijd, zei men, gooi het maar in de Dinkel. Niet alleen de Duitsers waren schuld aan de vervuiling van het riviertje. Ook vervuild water uit Glanerbrug dat via de Glanerbeek in de Dinkel liep. Maar ook de verband stoffen fabriek van Van Heek en de Gemeente Losser loosden hun riolen op de Dinkel. Ook nu komt er af en toe nog vervuilt water in de Dinkel terecht als er in korte tijd heel veel regen valt. Dit zal bij zware wolkbreuken ook altijd wel blijven gebeuren welke voorzieningen met ook aanlegt. Of de gezondheid van de mensen die langs de Dinkel woonden onder de vervuiling van de Dinkel hebben geleden daar heb ik nooit iets van gehoord. Er zijn langs de Dinkel ook mensen die veel ouder zijn geworden dan 80 jaar. Wel heb geluiden gehoord dat er vee ziek was geworden als de Dinkel weer eens buiten haar oevers had gestaan of minder melk gaven. Dit hoge water was toch wel een steeds terugkerend vervelend verschijnsel voor de agrarische bedrijven. Veel is er langs de Dinkel veranderd t. o.z. vroeger. Vlak langs de Dinkel lagen vroeger sappige stukjes weide grond waar grote Dotterbloemen en Pinksterbloemen of April klokjes groeiden. Dit alles in nu verdwenen op verschillende plaatsen is het een complete wildernis geworden. De vegetatie is heel anders dan vroeger en heeft een vreemde grauw groene kleur gekregen. Er groeien nu van die lange grassen die lijken te worden gevoed door de vele stikstoffen die er in het Dinkel water zitten. Door de intensieve veeteelt en de bemesting van de gronden en de verbeterde afvoer van het water is het beeld helemaal veranderd. Als je een tijdvak van zestig jaar met eigen ogen tot tegenwoordig kunt overzien en dit met elkaar te kunt vergelijken zijn wij er wel op vooruit gegaan maar de natuur niet. Dit is de prijs van onze welvaart. Ondanks verwoede pogingen van allerlei instanties de Dinkel te temmen bij zware regenval zal de Dinkel altijd buiten haar oevers blijven treden. Dit is een normaal verschijnsel waarvan Aleida Leurink in haar bekende dagboek in de 18^e eeuw ook al veel aantekeningen van heeft gemaakt. De Dinkel is immers een echte regen rivier. Wel heeft men de loop van de vooral tussen Glane en Losser verbeterd waardoor het water sneller weg stroomt. Stroomopwaarts heeft men hiervoor het omleidings kanaal aangelegd. Om vooral in de zomer van de wateroverlast verlost te zijn. Dit is aardig gelukt. Maar op zijn beurt stroomt het water via de breder gemaakte sloten en beken en drainage van de gronden ook sneller naar de Dinkel toe. Waardoor het peil van de Dinkel sneller stijgt dan vroeger. Wel is op de grafiekjes te zien dat er vooral in de zomer veel minder overstroming dagen voorkomen dan vroeger.   
Zeer natte zomers zijn in het stroomgebied van de Dinkel gelukkig sinds de zestiger jaren niet meer voorgekomen. Van de kanaalachtige Dinkel die men tussen De Zoeke en Gronau heeft gegraven schijnt men nu al spijt te hebben. Vlak voor de opening van het Laga jaar heeft men langs dit prachtig stukje Dinkel een betonnen fiets pad aangelegd dat een grote aanwinst is voor de gemeente Losser. Tegenwoordig is het Dinkel water redelijk schoon en er zitten weer enkele soorten vis in. Ook zie je dat er in het Lutterzand weer door kinderen in het water wordt gespeeld. Erg gezond lijkt me dit toch niet. Maar wel een enorme vooruitgang als we dit vergelijken met de zestiger jaren.  Dat het water nog niet zo is zoals het moet zijn konden we mooi zien in de Elfsteden winter van 1996 – 1997 toen het riviertje in een van strengste vorst perioden die ooit in Nederland is voorgekomen niet helemaal is dicht gevroren. Bij regen rijke perioden zal de Dinkel gewoon zijn dienst blijven doen als een echte regenrivier en geregeld buiten haar oevers blijven treden. Mochten er weer zulke natte zomer als in het begin van de zestiger jaren voorkomen zal de Dinkel ook in de zomer weer buiten haar oevers treden. Gelukkig komen deze grillen in ons klimaat niet zo vaak voor.

Met deze pagina wil ik proberen een stukje geschiedenis en belevenissen rond de Dinkel aan de jongere generatie door te geven.

Hieronder een link naar het waterschap hoe onze bestuurders begin 2023 met de Dinkel bezig zijn. Een duidelijke link van de waterstanden van jaar tot jaar van ons regenriviertje heb ik niet kunnen vinden..
Morfodynamiek Dinkel Zuid (planviewer.nl)

Het Gieselmeike tijdens een overstroming van de Dinkel bij de Kribbenbrug bij het Lutterzand,
Bekend van rijwiel stalling het Lutterzand.

Water overlast in Losser Kerkstraat 1920

Overstroming  Snoeinkbeek  ten noorden van Losser  23 juli 1980

Zware regen en het smelten van een dik pak sneeuw rond 16  januari 1968 veroorzaakt veroorzaakte een  bijzonder hoog Dinkel peil.
 

In augustus 2010 heeft de Dinkel het landelijke nieuws gehaald.
Van het bijzondere hoge water toen, en de belangstelling heb ik een groot aantal plaatjes gemaakt. Het fotoboek waar enkele duizenden plaatjes instaan is niet meer deze site terug te vinden. Misschien dat dit later nog eens gebeurd. Hier geld ook weer elke verandering is nog geen verbetering.

Bron :  Dinkelstanden Waterschap Dinkel en Regge.  Historisch archief weerstation Losser. Foto’s: Jan Poorthuis en Johan Effing
johaneffing@weerstationlosser.nl
Update 25 februari 2023